Obrażenia ciała będące skutkiem wypadku lub trwały rozstrój zdrowia, których doznała osoba poszkodowana w znacznej części wypadków powodują po jej stronie zwiększone potrzeby. Najczęściej są to potrzeby związane z utrzymaniem jej stanu zdrowia oraz opieką nad poszkodowanym. Tego typu potrzeby oznaczają dla poszkodowanego zwiększone koszty, do których pokrycia zobowiązany jest sprawca szkody i tym samym jego zakład ubezpieczeń w zakresie ubezpieczenia OC. Jak się ustala wysokość renty z OC?
Ustalenie wysokości renty jest stosunkowo proste, gdyż polega na matematycznym zróżnicowaniu dochodów osiąganych przed wypadkiem z dochodami powypadkowymi. W praktyce, w przeważającej części przypadków, wygląda to w ten sposób, że od wynagrodzenia osiąganego przed wypadkiem odejmuje się rentę wypłacaną przez ZUS po wypadku. W sytuacji, gdy poszkodowany prowadził przed wypadkiem działalność gospodarczą, celem ustalenia przysługującej mu renty, należy porównać zestawienie kosztów i przychodów za okresy sprzed wypadku. Za podstawę tych obliczeń mogą służyć sprawozdania podatkowe, wskaĽniki zyskowności branży, itd. Chodzi tu także o utraconą możliwość uzyskania wyższych dochodów (np. wprowadzenie nowych technologii, podwyższenie kwalifikacji etc.). Przy ustalaniu wysokości renty nie pomija się spraw związanych z opodatkowaniem osobistym poszkodowanego. Renty z prawa cywilnego, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym są zwolnione z podatku, pomniejsza się je więc o wartość podatku tak, aby wysokość renty z OC nie przekroczyła granicy szkody.
Jeżeli poszkodowanym jest osoba, która w chwili wypadku nie pracowała z powodu braku odpowiedniego wieku lub pobierania nauki, przydziela się jej rentę z OC na zwiększone potrzeby, którą po osiągnięciu dorosłego wieku lub zakończeniu nauki zastępuje się rentą uzupełniającą. Podobnie wygląda sytuacja osób będących w zaawansowanym wieku, bowiem do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego pobierają rentę uzupełniającą. Po osiągnięciu wieku emerytalnego zakład ubezpieczeń może zmienić podstawę jej naliczania. Od tego momentu nie będzie to różnica w dochodach lecz emerytura, jaką otrzymywałby poszkodowany, gdyby pracował do czasu osiągnięcia uprawnień emerytalnych. Tak wyliczona renta, w zależności od czynników rzutujących na zmiany jej wymiaru, może na wniosek stron ulegać zmianom.
Renta płatna w następstwie śmierci poszkodowanego (alimentacyjna)
W przypadku śmierci poszkodowanego o alimentację mogą zwrócić się do ubezpieczyciela sprawcy osoby, którym zmarły dostarczał środki do życia. Będą to przede wszystkim dzieci czy wychowankowie zmarłego oraz, w niektórych wypadkach, jego małżonek czy konkubent. Będą to również inne osoby bliskie, którym zmarły poszkodowany dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, np. rodzice lub dziadkowie, którzy pozostawali na wyłącznym utrzymaniu dziecka czy wnuczka.
Rentę alimentacyjną określa się przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych poszkodowanego na zasadach analogicznych dla ustalania renty uzupełniającej oraz przy uwzględnieniu potrzeb osoby uprawnionej do jej żądania z zastrzeżeniem, że potencjalny dochód powinien być pomniejszony o taką część, jaką zmarły przeznaczałby na potrzeby własne. Obowiązek ustanowienia tego typu renty powstaje nie tylko w zamian dostarczania środków pieniężnych, ale również sprawowania opieki, wychowania etc. Czas trwania obowiązku rentowego (alimentacyjnego) będzie zróżnicowany ze względu na okres pozostawania po śmierci poszkodowanego bez środków utrzymania, tj. czasu kontynuowania nauki i indywidualnej możliwości podjęcia pracy zarobkowej. W trakcie płatności renty mogą nastąpić istotne zmiany stosunków, uzasadniające zmianę wysokości, sposobu płatności i charakteru renty z OC, co winna wykazać strona zgłaszająca roszczenie.
Jednorazowe odszkodowanie – kapitalizacja renty z OC
Poszkodowany w wypadku może zamiast renty wystąpić o jednorazowe odszkodowanie – wybór sposobu naprawienia szkody należy do poszkodowanego z zachowaniem ustawowych przesłanek. Jednorazowe odszkodowanie może zastąpić rentę w całości lub części. Kapitalizacja rent (tj. jej zamiana na jednorazowe odszkodowanie) jest uzasadniona, gdy poszkodowany w następstwie wypadku stał się inwalidą, a jednorazowe świadczenie umożliwi mu np. naukę nowego zawodu.
Przy określaniu wymiaru jednorazowego odszkodowania bierze się pod uwagę wysokość renty, jaką otrzymywałby w analogicznej sytuacji poszkodowany nie korzystający z instytucji kapitalizacji renty. Jednorazowe odszkodowanie wypłacane jest na podstawie ugody pomiędzy zakładem ubezpieczeń a poszkodowanym i zastępuje rentę. Dlatego też jest dobrze jest rozważyć i przeanalizować decyzję odnośnie skapitalizowania renty i wyboru jednorazowego odszkodowania, ponieważ środki uzyskane przez niego, w wyniku kapitalizacji renty, będą stanowiły dla niego Ľródło utrzymania w przyszłości.